| De basis | Leven | Impact | Opsporing | Bestrijding |
Ziet u in Nederland een Aziatische hoornaar ? Maak hier dan melding van op https://waarneming.nl/go/vespa-velutina/?.
De volgende technieken kunnen worden gebruikt om het nest te vinden. Iedere methode heeft zijn voor- en nadelen, er is geen ‘beste’ methode. Gezien de benodigde handelingen en materialen worden zij vooral toegepast door imkers, maar met een beetje oefening zijn ze voor iedereen te volgen.
A. de Jersey methode
Op het eiland Jersey gebruiken ze sinds 2019 deze techniek die gebaseerd is op wiekpotten met lokstof. Dit zijn potten die in tegenstelling met wespenvallen de hoornaars in leven laten in plaats van ze te laten verdrinken. Het principe is dat vanop deze wiekpotten de vliegrichting van de hoornaars bekeken wordt. In het ideale geval worden hoornaars ook gemerkt (vooral als de wiekpot door meerdere hoornaars bezocht wordt is dit nodig) omdat zo de vliegtijden berekend kunnen worden.
Benodigdheden: glazen (honing) pot met deksel, gele huishouddoekjes, Trappit of blond bier, wijn en granadine, markeer/verf stiften, stevig markeerbuisje, eventueel vlindernetje, stopwatch en verrekijker.
Hoe ga je praktisch te werk?
Stap 1: het maken en uithangen van wiekpotten.
Trappit is een wespen lokstof en werkt het allerbeste om de AH aan te trekken, maar is vrij duur. U kunt zelf een (iets minder efficiente) lokstof maken door gelijke delen blond bier, wijn en grenadine te mengen.
Maak een zo klein mogelijk gaatje in de deksel van de pot en haal daar een stuk huishouddoek doorheen. De doek (de lont) moet tot op de bodem van de pot reiken en mag niet over de rand van het deksel hangen (dan gaat de lont lekken). Doe de lokstof in de pot, schroef het deksel dicht en hang de pot op een open, zonnige plaats, op schouderhoogte. Als u dit niet op eigen terrein doet kunt u er het info blad hieronder bij hangen.
Stap 2: het merken van de hoornaars.
Als een wiekpot op een goede plaats hangt, kan hij na enkele uren al bezocht worden door hoornaars. Om er zeker van te zijn dat je dezelfde hoornaar ziet, dien je deze te merken. Bij een pot die druk bezocht wordt kun je verschillende kleuren gebruiken met een merkstift. Het vangen en merken is na een beetje oefening goed te doen met behulp van een markeerbuisje.
Laat de merkeerverf even drogen door de hoornaar even in het buisje te houden, en zet laat haar dan uitlopen op de wiekpot. Doe dit rustig zodat de hoornaar de lokatie niet als bedreigend ziet. Zij zal wegvliegen en na een tijdje weer terug komen.
Stap 3: opmeten van tijden en vliegrichtingen.
Vanaf de tweede keer dat de hoornaar van de pot vertrekt wordt het tijd om te letten op
- De vliegrichting – dit geeft een indicatie van de lokatie van het nest
- De tijd dat zij weg blijft van de pot – dit geeft een indicatie van de afstand. Grofweg geldt: 100 meter afstand tot het nest voor iedere minuut dat zij weg is. Blijf dit zo lang mogelijk meten, zij vliegt niet altijd direct van nest naar pot en terug.
Wiekpotten en tijdmetingen werken niet altijd en overal. Té dicht bij het nest (100 m) zijn de hoornaars niet snel geneigd om de wiekpot te bezoeken. Té ver van het nest is het voor de suikerverzamelaars niet meer rendabel om zo ver te vliegen. De wiekpot werkt het best tussen 100 m en 500 m rond het nest.
Stap 4: vliegrichtingen en tijden op kaart uitzetten.
Om goede metingen te hebben, moet je minstens 5 metingen per hoornaar hebben. Hoe meer metingen, hoe beter. Daarmee ga je aan de slag om je vliegrichtingen en tijdsaanduidingen op kaart uit te zetten. Als je maar 1 wiekpot gebruikt en is de tijd meer dan 5 minuten, dan kan je de wiekpot in de vliegrichting 100 meter verplaatsen. Na enige tijd zouden de hoornaars deze wiekpot moeten vinden en zou je tijden korter moeten zijn. Misschien merk je dat de vliegrichting licht afwijkt, want een hoornaar volgt niet altijd een rechte lijn naar haar nest maar maakt gebruik van landschapskenmerken. Idealer is meerder wiekpotten uitzetten. Dan kan je op een kaart cirkels trekken volgens het principe van 1 minuut = 100 meter, en aanduiding van de vliegrichting.
Om te voorkomen dat onbewaakte wiekpotten worden verwijderd wordt aangeraden er een informatieblad bij te plaatsen:
Voordelen: Goedkoop
Nadelen: Tijdsintensief
B. Zenderen met de Lotek Biotracker
De Lotek Biotracker is een ontvanger die gebruik maakt van kleine VHF zendertjes die aan de hoornaar gehangen kunnen worden. Dit systeem is erg prijzig maar werkt goed om een gezenderde hoornaar te volgen naar haar nest.
Voordelen: door de grootte van de (antenne aan de) zender is de kans kleiner dat de hoornaar snel gaat ‘pendelen’ (gaat vliegen tussen nest en lokpot), wat helpt om het nest sneller te vinden.
Nadelen: prijs van de ontvanger (€5.000), prijs van de zenders (€125 p/st), interferentie van zonnepanelen en electra, lastige bevestiging van de zender
Dit systeem is het beste te gebruiken in agrarische omgeving
C. Zenderen met de Robor ontvanger
De Robor ontvanger is een ontvanger die gebruik maakt van 160mg zendertjes die aan de hoornaar gehangen kunnen worden. Dit systeem is ontwikkeld in 2024 (op basis van Apple airtags) en in 2025 verbeterd.
Voordelen: kleine zender (meer kans op pendelen), goedkoper dan Lotek, minder interferentie van zonnepanelen en electra, makkelijker aan te brengen, opsporing dmv een app, ontvanger en/of drones
Nadelen: Prijs van de zenders (€125 p/st), prijs van het systeem (€2.500)
Dit systeem is het beste te gebruiken in de bebouwde kom