| De basis | Leven | Impact | Opsporing | Bestrijding | Bescherming |
Mede door toedoen van een advies van EIS, gebaseerd op onjuiste en niet-wetenschappelijk gestaafde informatie, trekken de provincies en gemeenten zich steeds meer terug en zijn er in steeds minder provincies budgetten beschikbaar voor bestrijding van nesten. In 2025 zijn er nog een aantal provincies die de bestrijding vergoeden, maar bijvoorbeeld in Limburg geldt dit alleen in Natura2000 gebieden.
Omdat professionele bestrijding te duur is voor een individuele imker, en omdat het gebruik van gif in Nederland niet is toegestaan, zullen imkers hun bijen steeds meer moeten beschermen. Een aantal methoden hiervoor zijn hieronder beschreven. Iedere methode heeft zijn voor- en nadelen, maar geen van deze methodes garanderen de veiligheid en overlevingskans.
Het effect van AHs op bijenvolken is in 3 categorien te verdelen:
- Direct gevaar voor individuele bijen: de AH hangt voor de kast en vangt terugkerende bijen uit de lucht. Deze worden meegenomen naar een tak in de buurt en daar ontleedt. De kop en achterlijf worden achtergelaten en de thorax wordt meegenomen om terug in het nest te voeren aan de larven
- Vliegangst / vliegverlamming: de bijen zijn zo bang om aangevallen te worden dat ze de kast niet meer verlaten. Er komt geen stuifmeel / honing / water meer binnen en het volk zal langzaam verzwakken. Dergelijke volken gaan verzwakt de winter in (minder langlevende winterbijen) en hebben een grote kans om de winter niet te overleven
- Gevaar voor de kast: als een bijenvolk eenmaal verzwakt is kunnen hoornaars in de kast komen om daar op jacht te gaan naar bijen en honing. Als dit gebeurt is het bijenvolk meestal niet meer te redden
Wat kunnen individuele imkers doen om hun bijen te beschermen ?
Koninginnen / embryo nesten verdelgen
Voordelen: Effectief, makkelijk, goedkoop
Nadelen: Kost wat tijd
Als de koninginnen in het voorjaar uitvliegen zijn ze op zichzelf aangewezen. Zij moeten zelf een nestplaats vinden, een nest bouwen, eitjes leggen, eitjes warm houden en voeding halen. Hierdoor zijn zij vrij kwetsbaar. Iedere AH die je in april / mei ziet vliegen is een koningin. Er zijn 3 acties die in deze tijd zeker de moeite waard zijn.
- Spring trapping: zet een lokpot in een selectieve val om de koningin te lokken en te vangen
- Soms jaagt de koningin voor de kast. Vang haar weg met een vlindernetje
- Ga op zoek naar embryonestjes, bijvoorbeeld in vogelhuisjes of schuurtjes of onder overkappingen. Haal deze niet meteen weg maar pas ‘s avonds (als de koningin thuis is) en bij voorkeur pas eind april om usurpatie (zie [Bestrijding]) te voorkomen
Meerdere kasten per standplaats
Voordelen: Kost niets
Nadelen: Niet erg effectief
Bij een standplaats met 1 kast zal de druk van 1 jagende hoornaar veel groter zijn dan als die ene hoornaar op meerdere kasten jaagt.
Hoornaars communiceren onderling niet over voedsellokatie (zoals bijen doen)
Muilkorf
Voordelen: relatief goedkoop en eenvoudig te maken, AH kan niet de kast in, reductie in vliegangst (40% minder)
Nadelen: De AH blijft in leven, vlieganst blijft bestaan (60%)
Voor deze methode wordt een gaas op enige afstand van de vliegplank geplaats, waardoor de AH niet dicht bij de kast kan komen waardoor minder bijen aangevallen kunnen worden.
Koldo Belasko
Voordelen: AH kan niet de kast in, AH wordt afgevangen / gedood
Nadelen: Duur, ingewikkeld te maken, benodigd gaas (8mm maaswijdte) is in Nederland moeilijk verkrijgbaar.
De Catalaanse imker Koldo Belasko heeft een -op het eerste gezicht- simpele constructie ontworpen waarbij de AH tijdens de aanval op een terugkomende bij in een val komt waar zij niet meer uit komt en wordt afgevangen in een trechter die -indien nodig- kan worden verwijderd en in de vriezer kan worden geplaatst.
Een goede beschrijving van deze methode is te vinden in deze YouTube video (Catalaans)
Honingkamer val
Voordelen: Goedkoop, AH kan niet de kast in, AH wordt afgevangen / gedood
Nadelen: Nog niet getest
Op de NBV studiedag in Boskoop werd een val getoont waarbij een Koldo Belasko-achtige trechter op een losse honingkamer wordt geplaatst. Het idee is dat de hoornaar in de honingkamer (met oude raat) op zoek gaat naar voedsel, en vervolgens boven in de trechter uit komt en er niet meer uit kan. Het proberen waard !
Overig
De volgende zaken helpen ook om het de AH moeilijker te maken, maar het effect is erg beperkt
- Plaats struiken / planten voor de kasten zodat de hoornaars niet makkelijk voor de kasten hangen en terugkomende bijen kunnen vangen. Bijenkasten waarvan de vliegactiviteit aan het oog is onttrokken worden minder belaagd.
- Verkleinen van de vliegopening. Dit is vooral aan het einde van het seizoen essentieel.